Jak rozwijać inteligencję dziecka?

Każdy rodzic pragnie, żeby jego dziecko było inteligentne. Oczywiście musi być też szczęśliwe, miłe, uczciwe, empatyczne itd., oczekiwania i pragnienia są różne, ale inteligencja to coś, z czego raczej nikt nie chce rezygnować 😉 W pewnym stopniu jest ona zależna od genów, ale okazuje się, że możesz mieć też na nią wpływ poprzez wychowanie, szczególnie w pierwszych latach życia. Z artykułu dowiesz się, jakie są na to metody.

Inteligencja zależy od liczby synaps

W artykule Czym jest inteligencja pisałam, że według najnowszych doniesień naukowych inteligencja człowieka jest uzależniona od ilości połączeń nerwowych w mózgu, czyli synaps.

Im więcej połączeń między różnymi obszarami mózgu oraz między półkulami, tym jesteśmy inteligentniejsi.

Człowiek rodzi się z prawie 100 miliardami neuronów – to mniej więcej tyle, ile jest planet w Mlecznej Drodze! Tyle właśnie ma mniej więcej przez całe życie.

Do niedawna uważano, że dorosły człowiek codziennie traci 50-80 tys. neuronów bezpowrotnie. Oczywiście na starość liczba neuronów rzeczywiście spada, ale w ciągu całego życia wciąż powstają nowe, dlatego ich liczba jest w miarę stała.

Natomiast to, co zmienia się dramatycznie, szczególnie w pierwszych latach życia, to liczba synaps, czyi połączeń między neuronami. Noworodek rodzi się z ok. 2,500 synaps przypadających na 1 neuron, a w wieku 3 lat jest to już aż 15,000 synaps na neuron. 100 mld neuronów, z których każdy ma średnio 15 tys. synaps – wyobraź sobie, jak niesamowita jest ich ilość!

Więcej doświadczeń – więcej połączeń nerwowych

Nowe synapsy tworzą się z nowymi doświadczeniami. Za każdym razem, kiedy mózg się czegoś uczy, tworzą się nowe synapsy.

Przy czym są to wszystkie informacje, od tego co jest stolicą Mozambiku, do tego jak to jest, kiedy mama głaszcze mnie po głowie, albo jaki zapach ma moja ulubiona przytulanka.

Im więcej dziecko ma okazję obserwować, doświadczać, poznawać, tym więcej połączeń nerwowych się wytworzy.

Dlatego to ważne, żeby od samego początku umożliwiać dziecku eksplorowanie różnego rodzaju otoczenia w towarzystwie różnych osób.

Otoczenie, czyli środowisko bogate w nowe, interesujące przedmioty, obiekty, zjawiska, częste spacery i wycieczki w nowe miejsca dostarczą dziecku masy nowych informacji, dzięki którym powstaną nowe synapsy.

Inteligencja w dużej mierze zależy od rodziców

Do tego rodzice i inne osoby, które dziecko pozna i które będą mniej lub bardziej aktywnie uczestniczyć w jego wychowywaniu mają równie wielki wpływ na jego rozwój intelektualny.

To dzięki nim dzieci uczą się mowy, norm, zwyczajów i wiedzy o kulturze. Do tego rodzice przekazują dzieciom sposób rozumowania, organizowania wspomnień, myślenia o swojej historii, a także przyszłości. Nie ma lepszego bodźca dla mózgu człowieka, niż inny człowiek. I chociaż uważam, że moja platforma do nauki czytania, matematyki i wiedzy oparta na metodzie Domana będzie świetna, to chciałabym, żeby była ona tylko narzędziem pomocniczym do wspierania intelektu Twojego dziecka.

Najważniejszą osobą, która ma wpływ na inteligencję Twojego dziecka, jesteś Ty!

Oczywiście temat: jak wychować inteligentne (i szczęśliwe) dziecko (bo przecież nie chodzi tylko o to, żeby było genialne), to temat rzeka i niejedną książkę na ten temat napisano.

W tym artykule chciałabym przybliżyć Ci kilka najważniejszych obszarów, które są według mnie kluczowe dla umiejętności rozwiązywania problemów i adaptowania się do nowych sytuacji, czyli dla inteligencji, a są nimi: uwaga, pamięć i mowa.

Kształtowanie uwagi i koncentracji

Umiejętność koncentracji i utrzymania uwagi jest niezbędna nie tylko w szkole, ale w całym życiu. Oczywiście niektóre dzieci mają z nią ogromne problemy, u części z nich diagnozuje się np. ADHD i to nie jest absolutnie żadna recepta na zaburzenia. Tych kilka prostych sposobów może pomóc Ci w kształtowaniu uwagi u swojego małego dziecka:

• Jak najwięcej czasu spędzajcie razem, jak najmniej przed telewizorem – im bardziej mózg dziecka przyzwyczaja się do bajek i gier, tym trudniej go usatysfakcjonować spokojniejszymi, mniej obfitującymi w wybuchy, wodotryski i eksplozje kolorów i dźwięków zajęciami
• Pozwól się wyładować – jeśli dziecko ma ochotę poskakać i poszaleć, a nawet pokrzyczeć, pozwól mu (o ile tylko robi to w bezpiecznym miejscu), to najlepszy sposób wyładowania emocji, które skumulowane wpływałyby negatywnie na poziom uwagi
• Nie przeszkadzaj – jeśli dziecko świetne bawi się samo, zainteresowało się studiowaniem etykiet na słoikach, bada swoje palce u stóp albo ogląda gazetę, nie przerywaj, nie ingeruj i nie przejmuj dowodzenia, daj szansę jego mózgowi, by nauczył się skupienia
• Trenuj z dzieckiem uważność – jest masa ćwiczeń uważności dla dzieci, można na przykład położyć się na łące i obserwować chmury wymieniając się spostrzeżeniami, do czego są podobne, albo umówić się, że dziecko będzie napełniało płuca powietrzem jak najwolniej, do samego końca, a potem jak najwolniej je wypuszczać
• Usuń rozpraszacze – np. jeśli dziecko chce rysować, upewnij się, że stół, na którym będzie to robiło jest pusty i nic nie rozproszy jego uwagi
• Pomóż dziecku utrzymać uwagę do końca – kiedy widzisz, że zaczyna się rozpraszać wykonując daną czynność, postaraj się łagodnie naprowadzić jego uwagę z powrotem: mózg uczy się wtedy, że czynności wykonuje się jedną po drugiej, a nie wszystkie naraz.

Trening pamięci

Dobra pamięć pozwala łatwo i szybko się uczyć. Bez dobrej pamięci przyswajanie wiedzy jest w zasadzie bez sensu, bo i tak cała wcześniej czy później z niej uleci… Oczywiście wpływ na pamięć mają geny, ale do pewnego stopnia można ją ćwiczyć i wzmacniać.

• Opowiadaj dziecku o jego życiu – krótkie historyjki z cyklu „co dziś się wydarzyło” pomagają dziecku nauczyć się procesu rejestrowania przeszłości i późniejszego sięgania do tego rejestru
• Opowiadaj w sposób zorganizowany – kładź nacisk np. na to, co było najpierw, a co było później, by wspólnie tworzone wspomnienia były uporządkowane: wtedy wyrabia się w mózgu dziecka nawyk porządkowania i klasyfikowania wspomnień
• Zwracaj uwagę na szczegóły – jeśli dziecko zapamięta część detali, zapytaj lub przypomnij mu o innych szczegółach danego zdarzenia: w ten sposób rozszerzasz jego zdolność do zapamiętywania wielu elementów
• Łącz nowe wspomnienia z dawnymi – jeśli rozmawiacie np. o tym, jak piękne były jesienne liście w parku podczas dzisiejszego spaceru, zapytaj dziecko czy pamięta jak drzewa wyglądały latem, czy zimą: tworzą się wtedy nie tylko nowe połączenia i skojarzenia, ale uczysz dziecko docierania do głębszych zasobów pamięci
• Kładź nacisk na pozytywne wspomnienia – mózg wyraźniej zapamiętuje przyjemne zdarzenia z przeszłości i to pomaga docierać do dalszych wspomnień
• Nie blokuj złych wspomnień – one także są ważne dla mózgu, który uczy się np. że nie można dotykać gorącego garnka, bo wspomnienie z tym związane jest bolesne.

Rozwijanie mowy

Mowa i język jest ogromnie ważnym sposobem rozwoju intelektualnego nie tylko każdego człowieka, ale ludzkości jako całości. Możliwość porozumiewania, a później także zapisywania informacji dla potomnych to chyba najważniejszy powód tego, że człowiek tak bardzo rozwinął się intelektualnie w porównaniu do zwierząt.

Proces rozwoju mowy dziecka jest niesamowity i mimo że każdy rodzic wie, że dziecko koło roku wszystko już praktycznie rozumie a koło dwóch lat zaczyna mówić (lub mówi już pełnymi zdaniami), to nadal pozostaje to dla nas małym cudem. Pomiędzy drugim a piątym rokiem życia dziecko przeciętnie uczy się aż 50 nowych słów dziennie!

Mowa jest najważniejszym narzędziem zdobywania wiedzy i rozwijania inteligencji. Dzięki niej dziecko będzie mogło nie tylko się uczyć i przekazywać wiedzę dalej, ale także wchodzić w relacje z innymi ludźmi i osiągać swoje cele.

Bogactwo języka w ogromnym stopniu wpływa na inteligencję. W końcu każde nowe słowo to nowe połączenie nerwowe w mózgu. Ponadto mowa angażuje wiele struktur mózgu jednocześnie, wpływając na umocnienie synaps. Dlatego właśnie strategie, które możesz obrać, by stymulować inteligencję dziecka poprzez mowę, są bardzo skuteczne.

• Mów dużo do dziecka – im więcej mówisz i używasz wielu słów, tym bogatszy będzie słownik Twojego dziecka. Jeśli nie wiesz, o czym mówić do noworodka-niemowy to nie przejmuj się, nie jesteś sama 😊 Najłatwiej po prostu nadawać w kółko o tym co robisz, co będziesz robić z dzieckiem, gdzie jesteście, co widzicie itp. Sama nie jestem specjalnie gadatliwa i miałam z tym problem, więc udawałam że rozmawiam z moją córeczką i wypowiadałam za nią jej „kwestie”, często w żartobliwy sposób – nie do udowodnienia jest, że w ten sposób od pierwszych dni zaszczepiałam jej poczucie humoru, ale faktem jest, że kiedy urodził się mój synek i robiłam to samo, ona (wówczas trzyletnia) śmiała się i też bawiła się z nim w taki sposób
• Rozszerzaj środowisko społeczne dziecka – zabieraj je gdzie się da, bo wszędzie jest okazja do nauczenia się nowych słów, których w domu się nie używa na co dzień
• Czytaj dziecku książeczki, śpiewaj piosenki – dobroczynne działanie książek jest nie do przecenienia pod wieloma względami, tu mam na myśli głównie kontakt z nowymi słowami i sformułowaniami
• Bawcie się w instrukcje – np. „zamknij oczy, podskocz i klaśnij” albo: „wyjmij paczkę serwetek w czerwone kwiatki, odlicz 6, złóż na pół i połóż na stole po jednej przy każdym talerzu” (im starsze dziecko, tym bardziej skomplikowane i wieloetapowe mogą być polecenia): to zabawa która uczy klasyfikacji, czyli odróżniania przedmiotów (niezbędna w matematyce), kolejności czynności (j.w.), liczenia (też), orientacji w przestrzeni (też) i innych umiejętności, przy okazji nauki nowych słów oraz świetnej zabawy
• Rozbudowuj zdania dziecka – powtarzaj to co dziecko mówi innymi słowami, dodając np. przymiotniki lub więcej informacji, przy okazji poprawiając ewentualne błędy nie krytykując „powinno być…”
• Zaszczep dziecku miłość do czytania – to nie jest łatwe, ale przysłuży się maluszkowi na całe życie! Zrób z czytania rytuał (np. wieczorny), nadaj mu magiczny charakter (np. przyciemniając światło albo czytając kwestie poszczególnych postaci różnymi głosami), a także czytaj sama! Niech Twoje dziecko wie, że czytanie jest super, bo Ty to robisz 😊

Jak mogę Ci pomóc we wspieraniu intelektu Twojego dziecka

Podsumowując, możesz zrobić naprawdę sporo, żeby wzmocnić rozwój umysłowy swojego dziecka. I to zupełnie bezboleśnie, bez wysiłku i przy okazji. Bez żmudnych ćwiczeń, harmonogramów i odhaczania. Po prostu bądź z dzieckiem i bądź mądrze.

Fundament to kontakt z innymi ludźmi (przede wszystkim tymi najważniejszymi: rodzice, dziadkowie, ciocie) oraz bogate w bodźce, informacje, zjawiska otoczenie.

To pierwsze to Twoja odpowiedzialność i tu Ci nie pomogę (zresztą wcale mnie o to nie prosisz), a w tym drugim w pewnym stopniu pomóc Ci może platforma do rozwoju intelektualnego dzieci, którą tworzę.

Znajdziesz tam prezentacje ze słowami, liczeniem oraz faktami o przeróżnych dziedzinach życia i nauki, przygotowane specjalnie dla małych dzieci. Już teraz możesz zapisać się na powiadomienie o starcie platformy, wypełniając formularz poniżej:

Życzę świetnej wspólnej zabawy 😊